Włókniaki niekostniejące (non-ossified fibroma, NOF) to łagodne zmiany będące efektem nieprawidłowego kostnienia – mają charakter
nienowotworowy.
Dominują w kończynach dolnych, zwłaszcza w okolicy kolana.
Najczęściej występują w okolicy chrząstek nasadowych kości długich. W miarę wzrostu oddalają się od
tkanki wzrostowej.
Część literatury kwalifikuję zmianę jak NOF dopiero w przypadku osiągnięcia rozmiaru 3 cm – poniżej
zmiany te określając jako fibrous cortical defect.
W RTG charakterystyczna jest sklerotyzacja brzegu, ostre ograniczenie od reszty kości, bez cech
periostitis.
Jakie objawy daje włókniak niekostniejący?
Małe zmiany nie dają żadnych objawów. Pacjenci najczęściej nie zdają sobie sprawy o istnieniu patologii.
W wypadku zmiany większej (zwłaszcza zajmującej>50% szerokości kości)
może występować ból i obrzęk. Mogą pojawiać się mikrozłamania powodujące dolegliwości bólowe. Najbardziej niebezpieczne jest złamanie patologiczne, czyli o nietypowej morfologii pojawiające się przy już bagatelnym urazie. Jest to spowodowane osłabieniem struktury kości.
Występuje częściej w przebiegu neurofibromatozy.
Jakie badania są wykonywane w przypadku włókniaka niekostniejącego?
Diagnoza jest zwykle stawiana na podstawie incydentalnego RTG – wykonanego z powodu innych wskazań.
W przypadkach wątpliwych wykonywane jest badanie tomografii komputerowej, która jest przydatna w szacowaniu ryzyka złamania.
Czasem w celu wykluczenia innej zmiany wykonuje się biopsję – w sposób operacyjny pobiera się fragment ze zmiany i wysyła się preparat na badanie histopatologiczne.
Leczenie włókniaka niekostniejącego:
Standardem postępowania jest obserwacja – najpierw RTG kontrolne po 6 miesiącach, potem co roku do czasu
pełnej ossyfikacji zmiany.
W przypadku wystąpienia złamania patologicznego wykonuje się zespolenie złamania. Zmiany objawowe, z dolegliwościami bólowymi, obrzękiem tkanek, utykaniem, także leczy się operacyjnie – stosuje się m. in. wyłuszczenie zmiany i wypełnienie drobinami siarczanu wapnia (calcium sulfate pellets).
Ewaluacja przeprowadza się z użyciem kryterii Irwina: faza I – drobiny są widoczne na RTG
z ostro ograniczonymi brzegami, faza 2: drobiny częściowo widoczne z nieostro ograniczonymi brzegami
(rozmyte brzegi), faza 3: drobiny są niewidoczne, są całkowicie wrośnięte w kość.
Źródła:
Leah Leah M Bowers , Donald M Cohen: The non-ossyfying fibroma: a case report and review
Non–ossifying fibroma: natural history with an emphasis on a stage–related growth, fracture risk and the need for follow–up. Georg W Herged
Orthobullets
Case courtesy of Assoc Prof Frank Gaillard
Case courtesy of Dr Fabio Macori
